[PHẦN 2] Biến Mô Thuỷ Lực Trên Xe Tải BELAZ

Ở phần trước, chúng ta đã cùng tìm hiểu những đặc điểm chung của biến mô thuỷ lực. Để mọi người hình dung rõ ràng và cụ thể hơn về nó, hãy cùng phân tích biến mô thuỷ lực trên xe tải BELAZ.

Giới thiệu biến mô thủy lực trên xe tải BEL

Trên hình 5 bên dưới trình bày kết cấu của biến mô thủy lực lắp trên xe tải BELAZ – 540, tải trọng 27 tấn. Đây là loại biến mô thủy lực hỗn hợp có bốn bánh công tác kết hợp với một hộp số 3 cấp có trục cố định. Nó không phải là hộp số tự động hoàn toàn.

Bởi vì sự thay đổi vô cấp tỉ số truyền chỉ được thực hiện trong biến mô thủy lực. Còn phần giảm tốc cơ khí do người lái thực hiện nhờ vào cần điều khiển lắp trên trục lái.

Hình  5. Kết cấu của biến mô thủy lực trên hộp số thủy – cơ của ôtô tải BELAZ – 540

1 – Trục bị động; 2 – Chốt thép; 3 – Bánh tuốc bin;

4 – Bánh bơm; 5 – Bánh phản ứng; 6 – Khớp một chiều

Bộ biến mô thủy lực của xe tải BELAZ – 540 là loại một cấp, hệ số biến mô men cực đại Kmax = 3,72, bánh phản ứng có hành trình tự do ở số vòng quay của trục tuốc bin xác định (khi i = 0,6 ÷ 0,8), bánh phản ứng tự mở và sự làm việc của biến mô thủy lực chuyển thành ly hợp thủy động.

Bánh bơm và bánh tuốc bin đặt đối xứng nhau và có độ dài lớn. Đường kính ra của tuốc bin đặt gần trục quay. Đặc điểm này hạn chế tính chất hiệu dụng của biến mô thủy lực. Hộp giảm tốc cơ khí có các tỉ số truyền là: 2,46; 1,43; 0,7; và 1,6 (số lùi).

Phía trước của biến mô thủy lực có lắp một bộ truyền tăng với tỉ số truyền 0,721 dùng để phối hợp đặc tính của động cơ và biến mô thủy lực. Ngoài ra bộ truyền này còn đảm bảo cho hệ thống truyền lực của xe được bố trí hợp lý hơn. Các bơm dầu cung cấp cho hệ thống thủy lực điều khiển hộp số được dẫn động từ bộ truyền tăng.

Bánh bơm (4) của biến mô thủy lực được nối cứng với trục bị động của bộ truyền tăng, trục này lại được dẫn động quay từ động cơ qua trục các đăng. Bánh tuốc bin (3) được lắp then hoa trên trục bị động (1).

Bánh phản ứng (5) được lắp trên các trục qua khớp một chiều (6). Biến mô thủy lực sử dụng hai bánh phản ứng là để giảm bớt các tổn thất thủy lực khi làm việc. Tất cả các bánh công tác của biến mô thủy lực đều được chế tạo bằng phương pháp đúc.

Hộp số là loại có 2 trục. Tất cả các bánh răng của hộp số đều ở dạng luôn ăn khớp. Quá trình chuyển số được thực hiện nhờ các ly hợp nhiều đĩa. Ở mỗi tay số chỉ có 1 trong 4 ly hợp là đóng, các ly hợp còn lại đều ở trạng thái mở. Một điểm đặc biệt của hộp số là biến mô thủy lực tham gia làm việc ở tất cả các số truyền.

Nhiệm vụ của hệ thống điều khiển 

Hệ thống thủy lực điều khiển hộp số có nhiệm vụ:

+ Đảm bảo ly hợp đóng theo yêu cầu.

+ Cung cấp dầu cho biến mô thủy lực làm việc.

+ Bôi trơn cho các bánh răng và ổ trục của hộp

Hệ thống điều khiển được cung cấp từ 2 bơm dầu loại bánh răng ăn khớp ngoài lắp chung trong cùng một vỏ. Bơm có thể được dẫn động hoặc từ động cơ hoặc từ hộp số. Điều đó được thực hiện bằng cách lắp 2 bánh răng dẫn động các bơm trên các khớp một chiều.

+ Khi ôtô chuyển động lên dốc và khi ôtô tăng tốc thì số vòng quay của trục khuỷu động cơ lớn hơn số vòng quay trục bị động của hộp số khá nhiều. Trong trường hợp này dẫn động bơm được thực hiện từ trục khuỷu động cơ. Bởi vì khớp một chiều của các bánh răng dẫn động bơm từ phía trục bị động của hộp số ở trạng thái không làm việc và bánh răng quay không tải.

+ Khi ôtô chuyển động theo quán tính thì số vòng quay trục bị động của hộp số lớn hơn số vòng quay của trục khuỷu động cơ. Trong trường hợp này khớp một chiều của bánh răng dẫn động bơm từ phía trục khuỷu động cơ không làm việc và dẫn động bơm được thực hiện từ trục bị động của hộp số.

Hệ điều khiển truyền động thuỷ – cơ trên xe tải BELAZ

Hình 6. Hệ thống điều khiển truyền động thủy – cơ trên ô tô tải BELAZ – 540

1 – Thùng dầu; 2, 5 – Bơm dầu; 3 – Van bổ sung dầu cho biến mô;

4 – Van dầu bôi trơn hộp số; 6 – Két làm mát dầu;

7 – Phin lọc dầu; 8 – Hộp phân phối; 9 – Van giảm áp;

Trên hình 6 ở trên trình bày sơ đồ hệ thống thủy lực điều khiển hộp số thủy – cơ BELAZ – 540. Ngoài hai bơm bánh răng (2) và (5), hệ thống còn có van giảm áp (9), hộp phân phối (8), van (3) bổ sung dầu cho biến mô thủy lực, van bôi trơn hộp số (4), bộ lọc dầu (7) và két làm mát dầu (6).

 Hệ thống có hai đường dầu chính. Một trong hai đường ống dầu đó đảm bảo cung cấp dầu cho biến mô thủy lực làm việc, bôi trơn cho các ổ bi và các bánh răng hộp số.

Van giảm áp (9) có nhiệm vụ duy trì áp suất cần thiết 10,5 KG/cm2 trong hệ thống điều khiển. Khi áp suất vượt quá giới hạn này thì còn trượt của van sẽ ép lò xo lại để dịch chuyển sang phải và nối thông đường ống chính (có áp) với thùng dầu (1). Khi gài số lùi, dầu cao áp được nạp thêm vào khoang phải của van.

Con trượt của van, ngoài lực lò xo còn chịu tác dụng của áp suất dầu. Nó dịch chuyển sang trái và cắt đường thông giữa đường dầu chính với đường xả. Áp suất trong đường ống chính (có áp) trong trường hợp này tăng đến (13 ÷ 14,5) kG/cm2.

Bộ phận chính của hệ thống điều khiển là hộp phân phối (8). Hai con trượt của hộp phân phối do người lái điều khiển dịch chuyển bằng tay qua hệ thống các thanh đòn, mở đường cho dầu từ đường ống chính (có áp) đi đến các cơ cấu ép của một trong các ly hợp. Cơ cấu ép của các ly hợp còn lại được nối thông với đường ống xả.

Trong hệ thống truyền động thủy – cơ, dầu liên tục tuần hoàn. Khi biến mô thủy lực làm việc, do sự trượt tương đối giữa các bánh công tác nên nhiệt độ đầu tăng lên đáng kể. Bởi vậy trong kết cấu phải bố trí một két làm mát dầu.

Trên đường dầu từ biến mô thủy lực đi ra ngoài có lắp các bộ lọc dầu. Dầu đi qua lọc thô rồi vào bộ tản nhiệt. Một phần dầu được làm sạch trong bộ lọc tính sau đó đi vào hệ thống bôi trơn. Van (4) duy trì một áp suất từ (0,8 ÷ 1,0) KG/cm2 trong hệ thống bôi trơn. Khi áp suất tăng cao thì van sẽ đóng kín đường dầu bôi trơn lại.

Van (3) duy trì một áp suất 4KG/cm2 trong vòng tuần hoàn của biến mô thủy lực. Khi áp suất giảm thấp hơn thì đường dầu cung cấp của biến mô thủy lực được nối với bơm (2).

Hy vọng những chia sẻ về biến mô thuỷ lực trên xe tải của B2bmart.vn sẽ giúp bạn hiểu hơn về biến mô thủy lực. Đồng thời ứng dụng hiệu quả chúng vào công việc.